Để hiểu một cách đúng đắn ý nghĩa của dụ ngôn, điều quan trọng là hãy chú ý đến lời dẫn nhập nho nhỏ. Dụ ngôn được gởi đến cho “ một số người tự hào mình là người công chính và khinh dễ người khác.” Những người này liên can về hai vấn đề.

Vấn đề thứ nhất là họ tin rằng mình là người công chính, và họ đã trở nên công chính do chính họ, nghĩa là họ đã hoàn thành việc nghiên cứu lề luật, và tuân giữ một cách chi tiết hết sức có thể tất cả những điều qui định của Lề Luật.

Chúa Giêsu không phản đối họ trên hai điểm trên đây. Quả thật, họ đã có một kiến thức chắc chắn về lề luật, và cũng là rất thật là họ đã tuân giữ lề luật một cách chín chắn. Họ tránh làm điều dữ, họ ăn chay, họ bố thí tiền bạc cho người nghèo. Tất cả những điều đó đều rất tốt. Thế nhưng, cái sai lầm mà họ không ý thức, đó chính là tin rằng, tự bản thân, mình là người công chính thánh thiện; và chính vì lẽ đó, mà họ có được cái quyền trên Thiên Chúa, và Thiên Chúa bó buộc phải dẫn đưa họ vào Nước Trời.

Đây chính là chỗ yếu. Không ai có quyền trên Thiên Chúa. Theo nghĩa chính xác, không ai có thể chiếm được, mua được ơn cứu độ của mình bằng những việc lành, việc thiện của chính mình. Ơn cứu độ không tự có được, mà được đón nhận một cách khiêm nhường. Ơn cứu độ không bao giờ đến từ chúng ta, mà đến từ Đức Kitô: từ chính ngài mà thôi. Đó là điều mà, một số người mà Chúa Giêsu truyền đạt, nhắm tới, đã không hiểu được. Vì thế ngài cố gắng làm cho họ hiểu điều đó bằng cách giời thiệu người thu thuế đang cầu nguyện.

Con người này nhận thấy rằng, anh ta không hề có một ảnh hưởng nào trên Thiên Chúa. Anh ta chỉ có thể cầu xin trong sự khiêm tốn. Tuy nhiên, nhờ lời cầu nguyện này, anh ta sẽ trở nên công chính, nhờ chính Thiên Chúa.

Chúng ta hãy giữ lấy lời khuyên tốt đẹp này. Ơn cứu độ phải van nài một cách chân thành. Đó là một ơn huệ của Thiên Chúa. Những nỗ lực của chúng ta để làm điều thiện đặt chúng ta vào cái thế sẵn sàng đón nhận ơn cứu độ, và chúng tỏ ra rằng, ơn cứu độ đang được trao ban cho chúng ta, nhưng không bao giờ những nỗ lực này làm cho chúng ta xứng đáng được ơn cứu độ.

Vấn đề thứ hai, mà một số người đang tự hào mà Chúa Giêsu nói đến, là nghĩ rằng, họ cao quý hơn người khác, họ tốt lành hơn người khác, và điều đó cho phép họ xét đoán và khinh thường người khác.

Chúa Giêsu không ngần ngại nêu bật cái thói xấu kỳ cục này, và mời gọi các thính giả hãy coi chừng nó. Đối với ngài, tất cả những người tự coi mình cao hơn những người khác thì tự cắt đứt dần dần khỏi Thiên Chúa, và tự đặt mình trong một địa vi giả dối trước mặt Thiên Chúa. Thiên Chúa không yêu mến những con người kiêu căng. Ngài yêu mến những người khiêm nhường. Ngài yêu mến những con người biết nhìn nhận giá trị, cũng như vị trí đích thực của mình.

Vì thế, Chúa Giêsu muốn làm cho các thính giả của ngài nghe rằng, để xét đoán về những giá trị của họ, họ không cần phải so sánh với những người chung quanh, nhưng tốt hơn là hướng cái nhìn về lý tưởng mà họ được mời gọi đi theo, và họ phải sống cái lý tưởng đó ngay từ bây giờ. Họ phải tự xét mình đang khi có trước mắt lời Phúc Âm sau đây: “Các con hãy nên trọn lành như Cha trên trời là Đấng trọn lành.” ( Mt 5 )  Họ phải tự hỏi chính mình, mình đang ở đâu trong công cuộc tìm kiếm sự toàn thiện này. Họ phải lướt qua tất cả những lời mời gọi khẩn thiết của Chúa Giêsu: mời gọi tha thứ, mời gọi chia sẻ rộng rãi những của cải của mình, không xét đoán kẻ khác, hãy yêu mến kẻ thù, và sau đó, tự chất vấn về cách thế mà họ đem ra thực hành tất cả những điều đó. Thật là vô ích khi nói rằng, một cuộc xét mình như thế có nhiều may mắn để đưa hai chân họ đứng trên mặt đất, và làm cho họ nhìn thấy, thay vì xét đoán người khác, thì họ phải quan tâm một cách nghiêm túc đến sự phán xét mà Thiên Chúa dành cho họ.

Phúc Âm không nói cho biết những người mà Chúa kể lại dụ ngôn về người thu thuế và biệt phái đã phản ứng thế nào. Tự căn bản dụ ngôn phải làm cho họ suy nghĩ một cách nghiêm túc, hoàn toàn giống như ngày nay, nó có thể nuôi dưỡng suy tư của chúng ta. Chúng ta hãy đón nhận với niềm vui những lời của Chúa Giêsu. Chúng ta hãy rút ra từ đó phần có ích cho ta bao nhiêu có thể. Chúng ta hãy tựa vào chúng, để có thể đặt mình đúng đắn trước Thiên Chúa. Thái độ thích hợp trước mặt ngài phải là một thái độ khiêm nhường, đơn sơ, nhận biết sự nghèo hèn của mình.

Thiên Chúa là tất cả. Chúng ta không là gì cả. Thiên Chúa thì thánh thiện, còn chúng ta thì còn rất xa. Nói lên điều này không phải để chúng ta tự làm cho mình nhỏ bé đi, hay làm cho mình có cảm giác tội lỗi, mà là để trở nên sự thật trước mặt Thiên Chúa.

Và sự thật, chính là, trước mặt Thiên Chúa, chúng ta nghèo hèn, nhưng được yêu mến. Và bởi vì chúng ta được Thiên Chúa yêu mến, chúng ta có thể hy vọng tất cả từ nơi ngài.